Suy giãn tĩnh mạch chân hay là sự suy giảm chức năng đưa máu trở về tim của hệ thống tĩnh mạch nằm ở vùng chân dẫn đến hiện tượng máu ứ đọng lại sẽ gây ra những biến đổi về huyết động và biến dạng tổ chức mô xung quanh. Bệnh gây nhức mỏi, nặng chân, phù chân, tê dị cảm, kiến bò, chuột rút về ban đêm… có thể dẫn đến các biến chứng khó chữa như chàm da, loét chân không lành, chảy máu, giãn lớn các tĩnh mạch nông, viêm tĩnh mạch nông huyết khối, huyết khối tĩnh mạch sâu…
NGUYÊN NHÂN GÂY SUY GIÃN TĨNH MẠCH CHÂN
Trên thế giới, bệnh suy giãn tĩnh mạch chân chiếm một tỉ lệ đáng kể trên số dân, trong đó 70% là nữ. Nữ giới thường có tỷ lệ mắc cao hơn nam giới do ảnh hưởng của nội tiết tố nữ, thai nghén lên thành tĩnh mạch, do phải đứng lâu trong một số ngành nghề đặc biệt như bán hàng, thợ dệt, may, chế biến thủy, hải sản, giáo viên… do khối lượng cơ thấp so với nam giới hoặc dùng giày không thích hợp. Ở Việt Nam, theo một nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ công nhân chế biến thủy sản bị giãn tĩnh mạch chân chiếm trên 70%. Các nhà khoa học dự đoán bệnh sẽ gia tăng do sự phát triển của nền kinh tế và thay đổi nếp sống.
Nguyên nhân của bệnh chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, bệnh được xác định liên quan đến một số yếu tố nguy cơ do tổn thương chức năng các van một chiều của hệ tĩnh mạch ngoại biên. Các van này bị tổn thương là do:
Tư thế sinh hoạt hay làm việc phải đứng hoặc ngồi một chỗ lâu, ít vận động, phải mang vác nặng… tạo điều kiện cho máu bị dồn xuống hai chân, làm tăng áp lực trong các tĩnh mạch ở chân, lâu ngày sẽ gây tổn thương các van tĩnh mạch một chiều. Khi các van này bị suy yếu sẽ giảm khả năng ngăn chặn luồng máu chảy ngược xuống dưới do tác động của trọng lực, dẫn đến ứ máu ở hai chân.
Ngoài ra còn có thể do chế độ làm việc. Ngoài việc phải đứng nhiều thì làm việc trong môi trường ẩm thấp cũng là tác nhân gây bệnh trầm trọng hơn, người mang thai nhiều lần, béo phì, chế độ ăn ít chất xơ và vitamin cũng làm cho bệnh trở nên nặng hơn.
Quá trình thoái hóa do tuổi tác (thường gặp ở người già). Tuổi thọ con người ngày càng cao sẽ kéo theo những bệnh của quá trình tích tuổi trong đó có suy tĩnh mạch…
BIỂU HIỆN BỆNH
– Ở giai đoạn đầu các triệu chứng ban đầu của bệnh cũng thường mờ nhạt và thoáng qua, người bệnh thường có biểu hiện đau chân, nặng chân, đôi khi người bệnh chỉ có cảm giác mang giày dép chật hơn bình thường; Mỏi chân, phù nhẹ khi đứng lâu ngồi nhiều; Chuột rút vào buổi tối, cảm giác bị châm kim, dị cảm như kiến bò vùng cẳng chân về đêm. Nhiều mạch máu nhỏ li ti (giai đoạn đầu chỉ thấy tĩnh mạch nổi li ti, nhất là ở cổ chân và bàn chân). Những triệu chứng này thường không rõ ràng hoặc mất đi khi nghỉ ngơi, các tĩnh mạch ở chi chưa giãn nhiều, lúc giãn, lúc không nên người bệnh ít chú ý và dễ bỏ qua.
– Giai đoạn tiến triển, bệnh sẽ gây phù chân, có thể phù ở mắt cá hay bàn chân. Vùng cẳng chân xuất hiện thay đổi màu sắc da do máu ứ ở tĩnh mạch lâu ngày sẽ có biểu hiện loạn dưỡng. Các tĩnh mạch trương phồng lên gây cảm giác nặng, đau nhức chân, máu thoát ra ngoài mạch gây phù chân. Hiện tượng này không mất đi khi nghỉ ngơi, nặng hơn có thể thấy các búi tĩnh mạch trương phồng nổi rõ trên da một cách thường xuyên, các mảng bầm máu trên da…
– Giai đoạn biến chứng gây nguy hiểm:
+ Loét chân, xuất huyết: xuất hiện ở giai đoạn nặng của bệnh. Loét chân do suy giãn tĩnh mạch rất khó điều trị. Các tĩnh mạch giãn to dễ bị vỡ khi chấn thương hay va chạm nhẹ, gây xuất huyết, bầm máu.
+ Huyết khối tĩnh mạch: Cục máu đông được hình thành và di chuyển theo tĩnh mạch về tim, từ tim di chuyển lên phổi gây thuyên tắc mạch phổi, với các triệu chứng như khó thở, tức ngực, nhịp tim nhanh, thở nhanh… Đây là biến chứng nặng nề nhất, rất nguy hiểm cho người bệnh nếu không được cấp cứu kịp thời.
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA BỆNH SUY GIÃN TĨNH MẠCH CHÂN
* Giãm thời gian đứng
Tránh đứng quá lâu để ngăn ngừa chứng suy giãn tĩnh mạch hình thành.
Càng nhiều áp lực dồn lên trên đôi chân sẽ càng gây sức ép lên các tĩnh mạch và có thể gây ra chứng suy giãn tĩnh mạch.
* Kiểm soát cân nặng
Cân nặng quá mức là một trong những nguyên nhân dễ gây suy giãn tĩnh mạch. Bới khi trọng lượng cơ thể tăng quá mức sẽ gây ra áp lực không nhỏ cho đôi chân. Việc duy trì một mức cân nặng hợp lý sẽ mang lại lợi ích cho việc phòng chứng suy giãn tĩnh mạch.
* Tăng cường vận động
Tập thể dục, đặc biệt là đi xe đạp, đi bộ và bơi lội có thể giúp cải thiện lưu thông ở chân và ngăn ngừa chứng suy giãn tĩnh mạch. Ngoài ra những động tác tập trung làm thon gọn đôi chân hoặc các bài tập Yoga cũng rất tốt cho việc phòng và chữa chứng suy giãn tĩnh mạch chân.
* Thay đổi tư thế ngồi
Tránh bắt chéo chân khi ngồi để ngăn ngừa chứng giãn tĩnh mạch. Việc bắt chéo chân sẽ tạo nhiều áp lực lên đùi, xương chậu, làm cho máu lưu thông kém, dễ bị tê mỏi và hình thành tình trạng da sần vỏ cam cùng với chứng suy tĩnh mạch. Cần xây dựng một số thói quen tốt như:
+ Thường xuyên thay đổi tư thế linh hoạt khi ngồi làm việc.
+ Cứ sau khoảng 60 – 90 phút lại thực hiện vài động tác giúp thư giãn và kéo giãn xương cột sống.
+ Sử dụng bàn làm việc và ghế ngồi có tỉ lệ chiều cao phù hợp, có chỗ dựa thoải mái.
+ Chú ý giữ đúng tư thế khi làm việc hay cả khi nghỉ ngơi. Tránh ngồi hay nằm ở tư thế không tốt trong nhiều giờ.
+ Tránh mang vác quá nặng, tránh làm việc quá sức trong thời gian dài.
* Đi giày dép thoải mái
Đi giày dép thoải mái, rộng và có đế mềm sẽ góp phần không nhõ trong việc ngăn ngừa bệnh suy giãn tĩnh mạch ở chân hiệu quả. Đặc biệt, nên tránh đi giày cao gót bởi giày quá cao có thể làm suy yếu các van điều chỉnh sự lưu thông máu qua tĩnh mạch, từ đó dễ dẫn đến sự suy giãn và viêm. Vì thế, hạn chế đi giày cao gót là tốt nhất. Nếu có đi giày cũng không nên quá 5cm.
* Tránh mặc quần bó sát
Những chiếc quần ôm thời trang hiện nay có thể là nguyên nhân lớn gây ra suy giãn tĩnh mạch ở chân. Bởi những chiếc quần này gây cản trở sự lưu thông máu khiến máu dồn ứ và gây bệnh dễ hơn.
* Nâng cao chân
Nếu bạn đã và đang bị suy giãn tĩnh mạch chân hoặc tính chất công việc của bạn có nguy cơ cao gây bệnh như ngồi nhiều, đứng lâu thì bạn cần tập thói quen này. Khi bạn nằm hoặc ngồi thì nên dùng vật gì đó kê chân cho cao hơn một chút. Hoặc thậm chí bạn có thể giơ thẳng chân lên cao vài phút để cải thiện sự lưu thông máu, máu chảy về tim tốt hơn, giúp hạn chế suy giãn tĩnh mạch hiệu quả.
* Mang vớ y khoa
Đối với những nhân viên văn phòng phải ngồi nhiều, những công nhân ngày đứng gần 8 tiếng… nên sử dụng Vớ y khoa để cải thiện lưu thông máu, giãm bớt áp lực và giúp đôi chân cãm thấy dễ chịu.
Vớ y khoa có công dụng tạo một áp lực lên tĩnh mạch chân, áp lực mà vớ y khoa tạo ra giúp phục hồi sự khép kín của các van tĩnh mạch và cho phép máu lưu thông một chiều như bình thường. Bên cạnh đó, vớ y khoa tạo độ dốc áp lực, có nghĩa là áp lực ép lên tĩnh mạch giúp tăng tuần hoàn máu, hạn chế tình trạng ứ đọng máu ở chân và giảm thiểu nguy cơ hình thành huyết khối.
* Bổ sung các thực phẩm giàu chất dinh dưỡng và có tác dụng chống ôxy hóa
Cung cấp đầy đủ chất chống ôxy hóa trong chế độ ăn uống của bạn sẽ giúp duy trì hệ tĩnh mạch mạnh mẽ, khỏe mạnh. Hãy chọn những trái cây họ cam quýt như Bưởi, Cam… vì chúng chứa nhiều Hesperidin, Rutin và Diosmin sẽ giúp giãm tình trạng suy tĩnh mạch bằng cách tăng cường sức khỏe của tĩnh mạch.